"تغذیه"
علم تغذیه چیست؟
علم تغذیه، مواد غذایی و نحوه استفاده بدن از این مواد را بررسی کرده و با تاکید بر اصل پیشگیری، نقش موثری در حیطه سلامت ایفا میکند. این علم نه تنها در پیشگیری، بلکه در درمان و جلوگیری از پیشرفت بیماریها، بسیار حائز اهمیت است.
اهمیت تغذیه برای کودک
توجه به تغذیه کودک، مخصوصا در سن رشد، مسئله مهمی است که باید به آن توجه شود.
دوره مهم رشدی در علم تغذیه، از بدو تولد تا نوجوانی (همزمان با تغییرات هورومونی) در نظر گرفته میشود و تغذیه نامناسب در این دورهی مهم میتواند تاثیرات منفی بسیاری بر سلامت دوران بزرگسالی ایجاد کند.
اگر کودکی ویتامین و املاح معدنی مورد نیاز بدنش را در دوره مهم رشدی دریافت نکند، ضعیفتر و کوتاهتر از پتانسیل رشد بدنی خود میشود و در این شرایط بعید است کودکی که والدین، پدربزرگ و مادربزرگ او همگی حول ۱۶۰ سانتی متر قد کشیده‌اند تا ۱۷۰ سانتی متر قد بکشد.
علاوه بر میزان رشد قد و وزن، کودکانی که دچار سوتغذیه شوند، با مشکلات و بیماری های جدی مانند تاخیر در رشد مهارت های حرکتی، کم خونی، پوکی استخوان و ... روبه رو میشوند.
مراجعه به متخصص تغذیه کودک در چه مواردی اهمیت دارد؟
- ارزیابی و پایش رشد فیزیکی کودکان:
یکی از شاخص های پایش رشد نوزادان و کودکان، اندازهگیری قد، وزن و دورسر است.
تغذیه صحیح تاثیر بسیار زیادی بر رشد طبیعی و استاندارد نوزاد و کودک دارد. از بین این سه معیار، دور سر بخصوص در دو سل اول زندگی، از اهمیت بیشتری برخوردار است. سوتغذیه به ترتیب ابتدا بر وزن، سپس بر قد و نهایتا بر دور سر اثرگذار است.
پزشک کودک برای حفظ سلامت و پیشگیری از بیماری یا تاخیر رشدی، معیارهای رشد فیزیکی را اندازه گیری و با استفاده از نمودارهای رشد کودک، معاینه و ارزیابی را تکمیل و تفسیر میکند.
رشد نرمال کودک تنها در صورتی مشاهده می شود که تغذیه مناسب وجود داشته باشد.
وضعیت رشد نوزاد و کودک باید در بازههای زمانی متعدد مورد بررسی قرار بگیرد و با منحنی استاندارد رشدی مقایسه شود.
افزایش وزن ناکافی کودک یا به عبارتی سرعت نامناسب در وزنگیری، نشان دهنده کندی رشد کودک است. این وضعیت می تواند منجر به اختلالات رشد و یا حتی سوء تغذیه شود. پایش منظم وضعیت رشدی کودکان و رسم منحنی رشد آنها و مقایسه این منحنی با وضعیت استاندارد مهمترین معیار بررسی وضعیت رشد فیزیکی کودک است.
- تشخیص انواع اختلالات تغذیه در کودکان:
o اختلال بی اشتهایی عصبی
o اختلال پرخوری عصبی
o اختلال پرخوری بی‌اختیار (پرخوری عیاشی)
o اختلال هرزه خواری یا پیکا
o اختلال نشخوار
o اختلال اجتناب
o انتخابی خوردن
o هراس از غذا
درصورت عدم درمان اختلالات تغذیهای در کودک، رشد فیزیکی کودک به طور طبیعی پیشرفت نمیکند و تدریجا سبب بروز مشکلات و حتی بیماریهای دیگر در رابطه با فشار خون، ضربان قلب، کلیه، استخوانها و ... میشود.
- مشاوره و ارائه رژیم غذایی متناسب با اختلالات و بیماریهای کودکان:
بیماری ها و اختلالات دوران کودکی، علائم و چالشهای متفاوتی را به همراه دارند. مشکلات تغذیه ای از چالشهایی است که به همراه بسیاری از این بیماری ها دیده میشود و درمان آن در روند بهبود سلامت کودک بسیار تاثیرگذار است.
در ادامه به تاثیر تغذیه بر سه مورد از اختلالات کودکان خواهیم پرداخت:
اوتیسم:
مشکلات گوارشی، رفتاری و متابولیک در این کودکان، با رژیمهای تغذیهای قابل کنترل هستند.
علاوه بر آن متعادل نگه داشتن وزن، سطح قند خون، آنزیم های مورد نیاز، ویتامین ها و مواد معدنی در این کودکان، به میزان تحرک، توجه و تمرکز آنها کمک بسیاری میکند.
بیش فعالی:
پرخاشگری، پرتحرکی، کمتوجهی و تمرکز پایین در این کودکان، از علائمی هستند که تغذیه در کاهش و کنترل آنها موثر است.
برای مثال مصرف کافئین میزان هوشیاری را افزایش می دهد و شکلات می تواند بر خلق و خوی تاثیرگذار باشد. مصرف مکمل های اسید چرب ضروری، ویتامین ها و مواد معدنی در مقایسه با دارو، منجر به کاهش رفتارهای ضد اجتماعی می شود.
علاوه بر آن حذف برخی مواد غذایی مشکلساز مانند افزودنی های مواد غذایی، مواد نگهدارنده، شیرین کنندهها و غذاهای آلرژی زا کمک کننده است.
تحقیقات بسیاری نشان داده اند که کودکان مبتلا به ADHD، دچار کمبود مواد مغذی هستند و برای دریافت آنها نیاز به برنامه غذایی مناسب دارند.
فلج مغزی:
تون عضلانی در این کودکان مهارت های حرکتیشان را در امر جویدن، بلعیدن، هضم و جذب موادغذایی تحت تاثیر قرار میدهد. علاوه بر آن مشکلات گوارشی مانند ریفلاکس معده و یبوست نیز بر رشد و سلامت کودکان مبتلا به فلج مغزی موثر است.
میزان تحرک و تون عضلانی بالا یا پایین دو عامل مهم برای تعیین میزان کالری دریافتی در کودکان فلج مغزی است.
وجود کلسیم، ویتامین دی، فسفر، ویتامین ها و مواد معدنی دیگر در برنامه غذایی این کودکان بسیار حائز اهمیت است.
توامید با هدف ارتقا سلامت در کودکان، امکان ارزیابی، تشخیص و مشاوره با متخصصین تغذیه کودک را در بخش "کلینیک مجازی" فراهم آورده است.