"هنردرمانی"
هنردرمانی چیست؟
هنردرمانی یا Art Therapy یکی از حرفه های سلامت روان است که جلسات آن توسط مراجعین، هنردرمانگر و ابزارهای هنری، به یک فرایندِ خلاق منجر می شود. خلق آثار هنری به کشف احساسات خود، ارتباط با تعارض های هیجانی، پرورش خودآگاهی، کنترل رفتارها و عادت ها، بهبود مهارت های اجتماعی، بهبود جهت گیری واقعیت، کاهش اضطراب، افزایش اعتماد به نفس، افزایش خلاقیت، مهارتهای دستی، عزت نفس و کمک می کند.
هنردرمانی رویکردی است که در آن با خلق یا مشاهده یک اثر هنری از طریق دریافت و بیان احساسات شخص، برای کمک به او استفاده می شود. برخلاف هنر که تنها به منظور خلق اثر هنری انجام می شود، تمرکز هنردرمانی بر ایجاد اثرات مثبت و طولانی مدت بر روان و رفتار فرد است؛ در واقع تلفیقی از تکنیک‌های روان درمانی و ایجاد خلاقیت برای بهبود سلامت افراد است که به کمک آن میتوان به درمان اختلالات جسمانی و روانی پرداخت.
هنردرمانی شامل بخش‌های مختلفی از جمله موسیقی درمانی، نمایش درمانی، نقاشی درمانی، مجسمه سازی و ... است که هر بخش در درمان اختلالات گوناگونی از جمله علائم اختلالات اوتیسم، بیش فعالی، افسردگی و اضطراب کاربرد دارد. در واقع هنر به بهبود روابط بین فردی، کاهش استرس و آگاهی از جنبه‌های گوناگون شخصیت کمک میکند. همچنین به وسیله آن میتوان به کشف استعدادها، افزایش توانایی‌ها و علایق پرداخت.
هنردرمانی فعالیتی خلاقانه است که مراجع آزادانه و با آرامش دست به کار میشود. این فعالیت ها بر برونریزی هیجانات و افکار و در نتیجه ، تشخیص تعارض ها موثر است. هدف در هنردرمانی، رسیدگی به همین تعارضات است.
هنردرمانی به خودشناسی افراد و پی بردن به جریانات درونی بسیار کمک میکند. همچنین در ایجاد آرامش و تمرین تمرکز بسیار اثرگذار است. در نقاشی درمانی نیز استفاده از رنگ ها و کشیدن تصویرها می تواند در ابراز برخی هیجانات همچون خشم مفید باشد. هنر میتواند به فرد کمک کند تا با ابراز خشمی که در خودپنهان کرده، احساس بهتری نسبت به خود و دیگران داشته باشد .
هنردرمانی برای چه افرادی موثر است؟
هنردرمانی می تواند برای تمامی سنین مورد استفاده قرار گیرد.
برای کودکان حتی بزرگسالان، اعم از اختلالات جسمانی، روانی، ذهنی و حتی برای افرادی که از سلامت جسم و ذهن برخوردار هستند نیز بسیار مفید است.
هنر سن و مقطع خاصی نمیشناسد. یک شکلِ طبیعی تر و آسانتر در ارتباط با افراد است؛ زیرا می توان به وسیله تصاویر، رنگ، شکل و ... به بیان احساسات پرداخت.
هنردرمانی چطور عمل می کند؟
درمانگران به این نتیجه رسیده اند که رواندرمانی با استفاده از هنر به افراد اجازه میدهد تا سریعتر با موضوعات ارتباط برقرار کنند.
از ابزار مختلف هنری _که بعدتر با آنها بیشتر آشنا خواهیم شد_ برای بیان و انتقال احساسات و افکار استفاده میشود.
در هنردرمانی کیفیت اثر هنری اصلا مهم نیست و در روند کاری هیچگونه قضاوتی نمیشود. فرد تدریجا متوجه میشود که احساس، افکار و ارتباط آنها با رفتار چگونه شکل میگیرد.
هنردرمانگر کیست؟
یک هنردرمانگر آموزش دیده است تا بتواند جایگاه رنگ، بافت، شکل و ... در آثار خلق شده و نقشی که این ابزار‌ها می‌توانند در آشکارسازی افکار، احساسات و حالات روانی فرد داشته باشند را درک کند.
در اصل هنردرمانی، یک روش خاص و مستقل درمانی است که از تلفیق روان درمانی و هنر‌های تجسمی ایجاد شده است و گاهی در ترکیب با سایر روش‌های درمانی نیز به کار برده میشود.
هنردرمانگر از روش‌های مختلف هنری مثل طراحی، نقاشی، مجسمه سازی وکولاژ برای کمک به افراد (از کودک تا بزرگسال) استفاده میکند. افرادی که آسیب‌های عاطفی، خشونت جسمی، مورد سوءاستفاده واقع شدن در خانواده، اضطراب، افسردگی و سایر موارد را تجربه کرده‌اند، می‌توانند با بیان خلاقانه هیجانات خود، سلامت روان خود را بهبود بخشند.
جلسات هنردرمانی چگونه است؟
همانند هر روش درمانی، اولین جلسه شما با صحبت با درمانگر آغاز میشود تا مشخص شود چرا به دنبال کمک هستید و درمانگر چه چیزی قرار است به شما ارائه دهد. مراجع و درمانگر با یکدیگر یک برنامه درمانی ترتیب خواهند داد که شامل خلق یک سری آثار هنری است. اوایل کار احتمالا هنردرمانگر کار شما را بدون دخالت یا قضاوت صرفا مشاهد میکند. هنگامی که کارتان تمام شد (گاهی اوقات در حالی که هنوز هم روی اثر خود کار می‌کنید)، درمانگر از شما در مورد حسی که دارید، در طی کار چه چیز برایتان آسان یا چه چیز دشوار است، چه فکر می‌کنید یا چه چیز به یاد می‌آورید و به طور کلی از تجربیات و احساسات شما سؤال خواهد کرد.
جلسات میتواند به صورت انفرادی و یا گروهی برگزار شود.
جلسات هنردرمانی چه تفاوتی با کلاس هنر دارد؟
در کلاسهای هنر هدف، تمرکز بر تدریس تکنیک و یا ایجاد یک اثر هنری خاص است و افراد دارای سلامت کامل هستند (البته این بدان معنا نیست که افراد با نیازهای ویژه نمیتوانند در کلاسهای هنر شرکت کنند.)؛ اما هدف هنردرمانی، ترکیبی از آموزش و درمان است؛ چراکه هر دو تکنیک را میتوان برای همه افراد استفاده و هدف را بر پایه اصلی مورد نظر مشخص کرد. در جلسات هنردرمانی به شخص اجازه داده میشود تا به هر شکلی که دوست دارند و بدون هدف خاص و تعیین شده ای شروع به کار کنند و با هر ابزار و روشی که ارتباط برقرار میکند، پیش روند.
فواید هنردرمانی :
رشد و پرورش خلاقیت
پرورش قدرت تجسم فضایی
رشد و پرورش مهارت های اجتماعی
ابراز هیجانات و افکار پنهان
پرورش حس لامسه
تقویت و هماهنگی چشم و دست
ابزاری برای تشخیص و درمان
هنردرمانی در چه مواردی مفید است؟
ناتواني‌هاي يادگيري در کودکان
مشکلات رفتاري يا اجتماعي در مدرسه يا خانه
رويدادهاي آسيب‌زا در کودکان و بزرگسالان
اختلالات روانپزشکی کودکان (بیشفعالی، اوتیسم و ...)
اختلالات روانپزشکی بزرگسالان (افسردگی، اضطراب و ...)
آسيب‌های مغزي
اعتماد بهنفس پایین و مشکلات برقراری ارتباط
آیا هنردرمانی فقط برای بیماران کاربرد دارد؟
خیر. از آن جایی که هنردرمانی به کاهش استرس و تنش‌های روزمره کمک میکند، به وسیله آن میتوان به کشف استعدادها، علایق، افزایش توانایی‌ها و اعتماد بنفس پرداخت.