"هوش و خلاقیت"
نابغه یا موفق؟
امروزه بسیاری از والدین تمام تلاش خود را میکنند تا کودک شان نابغه و به اصطلاح موفق شود و نمی دانند کودک نابغه با کودک موفق متفاوت است.
کودکی که توان حل مشکلات روزمره را داشته باشد، توان ارتباط موثر با همسالان را داشته باشد، از همان چیزی که دارد لذت ببرد و به دیگران حسادت نکند، موفق ترین کودک است، این کودک هوش هیجانی بالایی دارد و این، یک توانایی اکتسابی است.
کودکان نابغه، به صورت ارثی بهره هوشی بالاتری دارند. ما نمی توانیم کودک نابغه تربیت کنیم؛ چون در این مسیر فرزندمان از پا میفتد؛ اما میتوانیم یک کودک موفق تربیت کنیم.
هوش
هنگامی که واژه هوش به گوش ما می خورد معمولا مفهوم ضریب هوشی (IQ)به ذهنمان می آید. ضریب هوشی، ویژگی مادرزادی ماست. این ویژگی قابل اندازه گیری بوده اما تغییر ظرفیت آن دشوار است.
طبق نظریه گاردنر برای به دست آوردن تمام قابلیت ها و استعدادهای یک فرد نباید تنها به بررسی ضریب هوشی پرداخت بلکه انواع هوش های دیگر باید مدنظر قرار بگیرند.
انواع هوش طبق نظر گاردنر:
- هوش تصویری-فضایی
- کلامی-زبانی
- منطقی-ریاضی
- اندامی-جنبشی
- موسیقیایی
- میان فردی
- درون فردی
- طبیعت گرا
ویژگی های هوش هشت گانه گاردنر
هوش تصویری-فضایی
قدرت تشخیص تصویری-فضایی
ویژگی ها:
لذت بردن از خواندن و نوشتن
مهارت در درست کردن پازل
مهارت در تفسیر عکس و نمودار
لذت بردن ار رسم، نقاشی و هنرهای تجسمی
تشخیص راحت الگوها
مهارت بالا در جهتیابی
قدرت تجسم بالا
شغل های انتخابی:
معمار – هنرمند – مهندس
هوش کلامی-زبانی
کلمات ، زبان و نویسندگی
ویژگی ها:
مهارت در به یاد اوردن اطلاعات نوشته شده یا گفته شده
لذت بردن از خواندن و نوشتن
مهارت در مباحثه یا صحبت های متقاعد کننده
توانایی در توضیح دادن مسائل
استفاده از شوخ طبعی به هنگام بیان استعدادها
شغل های انتخابی:
نویسنده- روزنامه نگار- وکیل- معلم
هوش منطقی-ریاضی
تحلیل مسائل و عملیات ریاضی
ویژگی ها:
مهارت زیاد در حل مسئله
لذت بردن از تفکر درباره ایده های انتزاعی
علاقه مندی به انجام ازمایش های علمی
مهارت در انجام محاسبات پیچیده
شغل های انتخابی:
دانشمند-ریاضیدان- برنامه نویس یارانه- مهندس- حسابدار
هوش اندامی-جنبشی
تحریک فیزیکی، کنترل حرکات
ویژگی ها:
مهارت در ورزش و رقص
لذت بردن از ساختن چیزها با دست
هماهنگی فیزیکی عالی
به خاطر سپردن چیزها از طریق انجام دادن انها به جای گوش کردن یا دیدن
شغل های انتخابی:
رقصنده- هنرپیشه- مجسمه ساز- پیمانکار
هوش موسیقایی
ریتم و موسیقی
ویژگی ها:
لذت بردن از اوازخوانی و نواختن سازهای موسیقی
تشخیص اسان الگوها و نت های موسیقی
توانایی به خاطر سپردن اهنگ ها و ملودی ها
درک عمیق از ساختار ریتم و نت های موسیقی
شغل های انتخابی:
موسیقیدان- خواننده- اهنگساز- معلم موسیقی- رهبر ارکستر
هوش میان فردی
ارتباط برقرار کردن و درک دیگران
ویژگی ها:
مهارت در برقراری ارتباط کلامی
مهارت در ارتباط غیر کلامی
نگاه کردن به موقعیت ها از زوایای مختلف
ایجاد روابط مثبت با دیگران
مهارت در فرونشاندن اختلافات در داخل گروهها
شغل های انتخابی:
روان شناس- فیلسوف- مشاور- فروشنده- سیاستمدار
هوش درون فردی
درونگری و خود ازمایی
ویژگی ها:
مهارت در تحلیل نقاط قوت و ضعف خود
لذت بردن از تجربه و تحلیل نظریه ها و ایده ها
خوداگاهی زیاد
داشتن و درک روشن از ریشه ی انگیزه ها و احساسات خود
شغل های انتخابی:
فیلسوف- نویسنده- نظریه پرداز- دانشمند
هوش طبیعت گرا
یافتن الگوها و روابطی که با طبیعت وجود دارد
ویژگی ها:
علاقه مند به موضوعاتی از قبیل گیاه شناسی ، زیست شناسی و جانورشناسی
مهارت در رده بندی و فهرست بندی اطلاعات
لذت بردن از باغبانی، کشف طبیعت، پیاده روی و چادر زدن در طبیعت
بی علاقگی به یارگیری موضوعات بی ارتباط با طبیعت
شغل های انتخابی:
زیست شناسی- حفاظت از محیط زیست- باغبان- مزرعه دار
خلاقیت
خلاقیت، کشف تازه و ارتباط دادن بین آن چیزهایی است که قبلاً با هم ارتباط نداشتند و بر توانایی درونی کردن ادراکات با توسل به تخیل تاکید دارد.
- توانایی حل مسائلی که فرد قبلا حل آنها را نیاموخته است.
- کشفی که برای فرد و اجتماع تازه و مفید باشد.
- نگاهی متفاوت به پدیده هایی که سایر مردم نیزآنها را می نگرنند.
ویژگی های خلاقیت :
- انعطاف پذیری در تفکر
- سیالی یا روایی در ارائه اندیشه ها
- انگیرش در فعالیت
چرا پرورش کودکان خلاق مهم است؟
ایجاد فرصت مناسب برای پرورش خلاقیت برای هر جامعه ای موضوع مرگ و زندگی است( ارنولد توینبی)
بیشتر والدین و معلمان فکر میکنند که مهمترین عامل برای موفقیت در زندگی فرزندانشان پیشرفت مناسب در زمینه تحصیلی و امور مربوط به مدرسه است به همین خاطرآنها بیشترین انرژی را صرف تجهیز کودکانشان برای موفقیت ایده آل آکادمیک میکنند درحالیکه امروزه در این دنیای صنعتی و روابط گسترده، مهارت های تفکر خلاق با ارزشترین سرمایه برای موفقیت هستند.
خلاقیت از مهارت های پایه ای و لازمه موفقیت در هر شغل و حرفه ای است.
تربیت کودک خلاق
برای تربیت تخیل و خلاقیت در کودکان باید مطمئن شویم که کودکان به تجارب گسترده ای دسترسی دارند تا از طریق آن بتوانند خلاقیت و تخیل خود را رشد دهند. یکی از راه های گسترده تر کردن تجارب کودکان، استفاده از محیط اجتماعی است. محیط اجتماعی بخشی از تجربه هر روزه کودکان است که والدین و مربیان می توانند از این محیط برای افزودن به ذخیره تجربیات کودک استفاده کنند.
مربیان آموزشی برای رشد خلاقیت کودک از شیوه های بازی ، ساخت کاردستی، مسابقه فکری، ایجاد چالش و ... استفاده میکنند.
فرمول تفکر
خلاقیت = دانش و تجربه + بینش کودکانه نسبت به مسائل و پدیده ها
برای رشد خلاقیت در کودک، نیاز به آموزش و یادگیری مهارت هایی است که داشتن آنها برای ایجاد خلاقیت ضروری است. ازجمله این مهارت ها میتوان به ابتکار، درک اصل مطلب، تجسم قوی، تخیل، نگاهی دوباره و متفاوت، شوخ طبعی و .... اشاره کرد.
رابطه خلاقیت با هوش
درباره مسئله هوش و خلاقیت و رابطه آن ها مطالعات زیادی انجام گرفته و نظریات گوناگونی ارائه شده است. از معروف ترین این مطالعات می توان به پژوهش گتزلز و جکسون 1962 اشاره کرد. در این پژوهش دانش آموزان یک دبیرستان مورد بررسی قرار گرفتند , نتایج حاکی از آن است که دانش آموزان خلاق لزوما باهوشترین شاگردان نبودند. بنابراین بین خلاقیت و هوش رابطه زیادی وجود ندارد!
*والاک و کوگان با الهام از کارهای گتزلز و جکسون ارتباط بین هوش بالا و پایین را آزموده و چنین ترکیبی ارائه نمودند:
خلاقیت بالا - هوش بالا: این دانش آموزان هم آزادی و هم کنترل رفتار داشته و هم رفتار کودکانه و هم بزرگسالانه از خود نشان می دهند.
خلاقیت بالا - هوش پایین : این دانش آموزان تعارض درونی داشته , در مدرسه احساس ناکامی و بی لیاقتی دارند, اما این افراد در یک محیط بدون فشار موفق هستند.
خلاقیت پایین - هوش بالا: این دانش آموزان را می توان به عنوان معتاد به مدرسه توصیف کرد. تلاش مداوم برای یافتن نمره های عالی دارند و مورد توجه معلمان هستند.
خلاقیت پایین - هوش پائین : این بچه ها از مکانیزمهای دفاعی مانند فعالیت زیاد و فعالیت ورزشی استفاده می کنند.
*مک کینون در پژوهشی که انجام داد دریافت آزمودنی های خلاق اغلب هوش بالاتر از متوسط و بعضی هوش بسیار بالایی داشته اند. اما هوش آنها با خلاقیتشان رابطه مشابهی نداشته است.
*بارون و هارینگتون نیز نشان داده افراد خلاقی که ایده های متفاوتی برای حل مسایل ارایه می دهند, از هوشبهر بالاتر از طبیعی برخورداند.
انواع آزمون های هوش و خلاقیت:
- آزمون هوش وکسلر کودکان
- آزمون هوش ادمک (گودیناف)
- آزمون هوش ریون
- آزمون هوش کتل
- آزمون هوش استنفورد بینه
- آزمون هوش مکعب های کهسل
تیم توامید با تکیه بر دانش بهروز روانشناسی در حیطه کودک و با استفاده از رویکردهای مناسب علمی، ارائه کننده خدمات در جهت افزایش هوش و خلاقیت کودکان و استعدادیابی آنهاست.