"کاردرمانی"
کاردرمانی که با نام آکیوپیشنال تراپی و ارگوتراپی نیز شناخته شده است، یکی از شاخه های علوم توانبخشی می باشد که به عنوان یک رشته کل نگر تمامی ابعاد جسمانی، ذهنی_شناختی و روانی و تاثیرات بیماری بر عملکرد فردی و اجتماعی را در نظر می گیرد. با ارائه تکنیک های درمانی مناسب، ضمن توجه به علائق بیمار، به درمان اختلالات در مقاطع سنی مختلف می پردازد.
هدف نهایی کاردرمانی، دستیابی بیمار به حداکثر استقلال در زندگی فردی و اجتماعی است.
در ساده ترین تعریف، کاردرمانگران از طریق استفاده درمانی از تکنیک های تخصصی، به افراد کمک می کنند تا در فعالیت هایی که نیاز و علاقه دارند، شرکت کنند.
متخصصین کاردرمانی از دیدگاه کل نگرانه ای برخوردار هستند که در آن تمرکز بر تطبیق محیط متناسب با شرایط جسمانی و روحی فرد است و فرد بخش جدایی ناپذیر از تیم درمانی است.
مداخلات درمانی معمول کاردرمانی شامل
- کمک به کودکان با اختلالات رشدی برای مشارکت در موقعیت های مختلف فردی و اجتماعی
- کمک به افراد برای بهبودی و بازیابی مجدد مهارت ها بعد از آسیب های عصبی و جسمانی
- کمک به سالمندان با مشکلات جسمانی و شناختی
این خدمات شامل
- ارزیابی های جامع از خانه بیمار و محیط های دیگر مانند محل کار ، مدرسه و ...
- توصیه هایی برای تجهیزات سازگار و آموزش در استفاده از آن
- راهنمایی و آموزش برای اعضای خانواده و مراقبان
چه گروه سنی از کاردرمانی بهره می برند؟
کاردرمانی مختص به گروه سنی خاصی نیست و از نوزادان تا سالمندان، با مشکلات مختلف می توانند از خدمات آن بهره مند شوند. برای مثال کودک خردسالی که تاخیرهای رشدی دارد یا فرد کهنسالی که مشکلات حرکتی یا حافظه دارد، هر دو می توانند از کاردرمانی بهره بگیرند.
چه کسانی از کاردرمانی بهره می برند؟
- کودکانی که درگیر مشکلات رشدی در حیطه های جسمانی، شناختی و ادراکی هستند. (اوتیسم، فلج مغزی، ناتوانی یادگیری و ...)
- افراد در هر سنی که از مشکلات جسمانی مادرزادی، حوادث آسیب زا، اختلالات ارتوپدی، کم توانی بعد از جراحی و همچنین بیماریهای عصبی رنج می برند.
- افرادی که به علت بیماری های مختلف، در زمینه کیفیت زندگی و استقلال عملکردی در خانه و محل کار ، محدودیت دارند.
- افراد سالمندی که برای حفظ یا احیای عملکرهای جسمانی و شناختی، نیاز به توانبخشی دارند.
خدمات کاردرمانی در تنظیمات متنوعی از جمله بیمارستان عمومی، بیمارستان توانبخشی، مدارس، خانه، خانه سالمندان، مراکز مراقبت های روزانه، محل کار، واحدهای آموزشی و ... ارائه میشود.
متخصصین کاردرمانی غالباً برای ارزیابی محیط و ارائه توصیه هایی در مورد اصلاحات، نصب تجهیزات، انجام فعالیت های عملکردی و مشاوره دادن به افراد مرتبط، نیاز به بازدید حضوری از فضاهای ذکرشده دارد.
کاردرمانی در بیماری ها:
- بيماريها و اختلالات روانپزشکی كودكان نظير بيش فعالی و كم توجهی، طیف اوتيسم، عقب ماندگي ذهنی، سندرم داون، اختلالات يادگيري، اختلالات رفتاری و ...
- توانمندسازي عصبي نوزادان نارس به همراه مشاوره و آموزش به والدین و مراقبین نوزاد، در واحد مراقبت هاي ويژه نوزادان ( NICU)
- بيماريهاي نورولوژيك نظير سكته مغزي، ضربه مغزي، موليتپل اسكلروزيس، پاركينسون ، A.L.S، بيماران ضايعات نخاعي، فلج مغزي كودكان و ...
- بيماريهاي ارتوپديك نظير شكستگي ها ، پارگي تاندون عضلات و رباطهاي مفصلي، R.s.D و سوختگي ها و ...
- بيماريهاي رواني نظير اسكيزوفرني، اختلالات نوروتيك، اختلالات شخصيت، فوبيا، P.T.S.D و...
- اختلالات شناختی و بيماري هاي مرتبط با حوزه سالمندي نظير آلزايمر و دمانس
- اختلالات رفتاري مرتبط با حوزه معتادين
- بهينه سازي ابزار آلات و شرایط محیطی در زمينه هاي مرتبط با کار و صنعت؛ نظیر سلامت و پیشگیری از آسیب های جسمانی و روانی كاركنان، كارگران و كارمندان در عملکردهای شغلی
کاردرمانی جسمی کودک:
کاردرمانی جسمی در کودکان به اصلاح الگوهای حرکتی در کودکان می پردازد. با توجه به روند رشد حرکتی کودک سعی می شود رشد مهارت های حرکتی را تسهیل کند.
اصلاح بدفرمی های اسکلتی و عضلانی مانند صافی کف پا، پا پرانتزی، انحرافات ستون فقرات و… در این بخش مورد درمان قرار می گیرند.
تقویت عضلات با تکنیک های مختلف کاردرمانی به کودکان کمک می کند با انجام تمرینات اکتیو و انجام فعالیت های هدفمند به تقویت اندام ها و تولید حرکت بپردازند.
با توجه به این نکته که انجام تمرینات اکتیو به شکل گیری یادگیری و برنامه ریزی حرکتی در مغز می انجامد کاردرمانی در کودکان سعی دارد با ایجاد محیطی شاد و بازی محور، با تاکید به انجام فعالیت های خودانگیخته ، کودکان را به تحرک و فعالیت وادار کرده و توانمندی حرکتی را در کودکان با مشکلات حرکتی ارتقا میدهد.
کاردرمانی حسی کودک:
کاردرمانگر با بررسی مشکلات پردازش حسی در کودکان نارس، اوتیسم، بیش فعال، با اختلالات یادگیری و ... و استفاده از رویکردهای یکپارچگی حسی، به حل مشکلات حسی میپردازد.
اتاق حسی، اتاق تاریک، ماساژدرمانی و آبدرمانی از رویکردهای درمانی رایج در اختلالات پردازش حسی محسوب میشود.
در یکپارچگی حسی، علاوه بر حواس پنجگانه بینایی، شنوایی، چشایی، بویایی و لامسه، 3 حس دیگر نیز مورد نظر هستند: حس عمقی، حس تعادل و حس احشایی
مشکلات تغذیه، خواب، رفتارهای کلیشه ای، پنجه ای راه رفتن، رفتارهای پرخطر و ... میتوانند از علائم اختلالات یکپارچگی حسی باشند.
کاردرمانی ذهنی کودک:
این نوع بیشتر برای کودکانی به کار می‌رود که در یکی از کارکردهای ذهنی شناختی و ادراکی مانند توجه، حافظه، تمرکز، حل مسئله، تفکر انتزاعی، قضاوت، استدلال کردن و … ضعف‌هایی دارد. در کاردرمانی ذهنی از متدهایی مانند آموزش ذهنی، یکپارچگی حسی، اتاق تاریک، بازی درمانی، تقویت مهارت های اجتماعی، تقویت مهارت های درکی-حرکتی و ... استفاده میشود.
علاوه بر آن کاردرمانی در اختلالات روانپزشکی کودکان مانند اوتیسم، بیش فعالی، اختلالات یادگیری مدرسه، مشکلات رفتاری، هذیان و بی قراری، اسکیزوفرنی دوران کودکی، فوبیا و... نیز موثر است.
کاردرمانی جسمی بزرگسال:
اختلالات جسمی که در بخش بزرگسال به خدمات کاردرمانی نیاز دارند به دو دسته کلی تقسیم می شوند
دسته اول اختلالات نورولوژیک هستند که بیماری هایی از جمله سکته مغزی، ام اس، پارکینسون، ضربه مغزی، اختلالات مربوط به مخچه، ضایعات نخاعی، بیماری های پیشرونده سیستم اعصاب مرکزی و… را شامل می شوند.
دسته دوم اختلالات ارتوپدیک اندام فوقانی بویژه دست هستند که مواردی از جمله آسیب های تاندونی و بافت همبند، گرفت های پوستی و سوختگی ها، محدودیت های حرکتی و ضعف عضلات اندام فوقانی را شامل می شوند.
هدف کاردرمانی برای این دسته از افراد، بازتوانی مهارتهای حرکتی، بهبود تحرک و راه رفتن، بهبود حرکات دست، استقلال در فعالیت های روزمره زندگی و برگشت به شغل است.
کاردرمانی ذهنی و روانی بزرگسال:
اختلالات مرتبط با روان که در بخش بزرگسال نیازمند کاردرمانی هستند شامل بیماری هایی از جمله اسکیزوفرنیا، اختلالات خلقی (افسردگی، دوقطبی و…)، اختلالات شخصیت (اسکیزوئید، اسکیزوتایپال، دوری گزین و…)، اختلالات اضطرابی، سوء مصرف مواد، انواع دمانس، مشکلات روان مرتبط با سالمندی و کهولت سن و…. می باشند.
هدف کاردرمانی برای این دسته از افراد، بازتوانی رفتارهای مطلوب اجتماعی، شناختی، استقلال در زندگی فردی و برگشت به خانواده و شغل است.
کاردرمانی دست:
کاردرمانی دست یا هندتراپی شامل ارزیابی و درمان صدمات اندام فوقانی (شانه ، بازو ، آرنج ، ساعد ، مچ و دست) است. اقدامات کاردرمانگر دست شامل مداخلات درمانی غیرجراحی، پیشگیری از برخی جراحی ها، تقویت و آماده سازی قبل از جراحی، ترمیم، تقویت و مراقبتهای توانبخشی بعد از جراحی و جلوگیری از پیشرفت علائم در برخی از بیماریها می باشد.
فواید کاردرمانی در منزل:
کاردرمانی در منزل فوایدی متفاوت از کاردرمانی در کلینیک دارد. از جمله این فواید می‌توان به تعمیم نتایج درمان در منزل و استفاده از فعالیت در محیط واقعی اشاره کرد.
بدون شک هرچه مراجعه‌کنندگان در محیطِ درمانی احساس آسودگی و آرامش بیشتری داشته باشد، تمرکز بیشتری نیز بر روی تکنیک‌های درمانی خواهند داشت و طبیعتا پیامدهای بهتری نیز از درمان انتظار می‌رود.
همچنین در منزل، حضور اعضای خانواده در محیط درمانی پررنگ‌تر از کلینیک خواهد بود. همین عامل، در کاهش میزان استرس فرد در فرآیند درمان موثر است.
خدمات کاردرمانی در هر سه حیطه جسمی، ذهنی و روانی در منزل، کلینیک و بیمارستان قابل ارائه هستند.
کلینیک آنلاین و کلینیک های حضوری توامید، بستر مناسبی را برای ارائه خدمات تخصصی کاردرمانی فراهم آورده است.
تهیه و تدوین: سح