غربال گری و پایش تکامل کودکان
اهمیت و هدف از غربالگری و پایش تکامل
وضعيت رشد در طول دوران شيرخواري و ابتداي كودكي تأثير قابل توجهي بر تكامل كودك در سالهای بعدی زندگی او دارد. شيرخواران و كودكاني كه با مشکلاتی در طی دوران رشد خود مواجه می شوند، (اعم از مشكلات جسماني، ذهنی و یا فقر محیطی) برای داشتن تکامل مطلوب و مناسب نيازمند توجه ويژه اي هستند. اين كودكان نسبت به ساير کودکان بيشتر به اختلالات تكامل يا تأخير تكامل دچار مي شوند و اين امر خود زمينه ساز بروز انواع و درجات مختلفي از ناتوانی هاي حركتي، ذهني، گفتاري، شنوايي و بينايي در آن ها مي شود. براي پيشگيري از اين امر لازم است با تشخيص به هنگام مشكلات آن ها و انجام مداخلات به موقع، از بروز تأخير يا اختلال تكامل جلوگيري كنيم. هدف ما اين است که كودكاني كه روند تكاملي غيرطبيعي دارند را سريع تر تشخيص دهيم تا بتوانيم با ارائه راهکارهای مناسب به خانواده از بروز ناتوانی در سالهای بعدی رشد کودک پيشگيري كنيم.
ASQ یک ابزار غربالگري برای تكامل كودكان
حاوي 20 پرسشنامه براي 20 گروه سني مختلف از 2 تا 60 ماهگي است كه توسط والدين يا مراقب كودك تكميل مي شود.
• در سال اول و دوم هر 2 ماه یک بار(2-4-6-8-10-12-14-16-18-20-22-24) ماهگی
• در سال سوم هر 3 ماه يكبار (24_27_30_33_36 ماهگی)
• در سال چهارم و پنجم هر 6 ماه يكبار (36_42_48_54_60 ماهگی)
هر پرسشنامه حاوي 30 سوال در 5 حيطه است:
1) حيطه برقراري ارتباط مانند: آغون كردن، صدا درآوردن از دهان، گوش كردن و درك معني گفته ها
2) حيطه حركات درشت مانند: حركات تنه، بازوان و پاها
3) حيطه حركات ظريف مانند: حركات ظريف دست و انگشتان
4) حيطه فردي_ اجتماعي مانند: بازي هاي فردي، كارهاي اجتماعي مثل بازي در جمع، بازي با اسباب بازي و....
5) حيطه حل مشكل مانند: يادگيري و بازي با اسباب بازي ها
اهمیت و هدف از غربالگری و پایش تکامل
الف) در سن 12 ماهگی برای همه کودکان
ب) همه نوزادان پرخطر:
• سن بارداری کمتر از 37 هفته
• وزن تولد کمتر از 2 کیلو و 500 گرم
• سابقه بستری در بخش مراقبت های ویژه نوزادان (NICU)
ج) کودکانی که طبق جدول رشدی زیر، یکی از مهارت های کلیدی را ندارند:
جدول علائم خطر
علائم خطر در همه سنین
نگرانی های شدید والدین
از دست دادن قابل توجه مهارت ها
عدم پاسخ به تحریکات شنیداری و دیداری
تعامل ضعیف با بزرگترها یا کودکان دیگر
محدودیت یا عدم تماس چشمی
تمایز بین راست و چپ در قدرت، حرکت یا سفتی (تون) بدن
تون پایین (نرمی عضلات) یا تون بالا (سفتی عضلات) که بر رشد و مهارت های عملکرد اجرایی تاثیرگذار باشد.