"مشاوره کودک و بزرگسال"
یکی از اصول اولیه در درمان مشكلات روانشناختي و اختلالات اعصاب و روان (از قبيل افسردگي، اضطراب، ترس هاي مرضي، شخصيت، هوش، خانواده، تحصيلي، اعتياد و …)، ریشه‌یابی و تشخیص درست و علمی در مورد عوامل زمینه‌ساز و پیشینه‌ی آنهاست. از دیگر خدمات در حوزه روانپزشكي، خدمات روانشناسی و روان‌درمانی می‌باشد که طیف گسترده‌ای از خدمات را شامل می‌شود. در جهت رسیدن به این اهداف، با کمک روانشناسان اقدام به اخذ شرح حالی مفصل و دقیق از بیمار و خانواده ایشان که میتواند عوامل شروع کننده بیماری را به خوبی هویدا کند صورت مي پذيرد. این امر به شدت میتواند در کنترل علائم بيماري و درمان در این بیماران به ما کمک کند و تا حد زیادی امید به درمان و بهبودي را بالا می‌برد.
علم روانشناسی
روانشناسی دانشی است که به بررسی رفتار و فرآیندهای روانی می‌پردازد و فرایندهای ذهن و رفتار را مورد مطالعه علمی قرار میدهد. روانشناسی حوزه وسیعی است که به دنبال درک و توضیح چگونگی تفکر، رفتار، رشد، شخصیت، عواطف، انگیزه و غیره در انسان است. به دست آوردن درک غنی‌تر و عمیق‌تر از روانشناسی میتواند به افراد کمک کند تا بینش بیشتری نسبت به اعمال خود به دست آورند و درک بهتری از دیگران داشته باشند. راه‌های مختلفی برای تفکر در مورد رفتار انسان وجود دارد.
روانشناسی بالینی یک تخصص روانشناسی است که مراقبت های مداوم و جامع بهداشت روانی و رفتاری را برای افراد و خانواده ها فراهم کرده و همچنین مشاوره با ادارات دولتی و گروه های مردمی، آموزش و نظارت، و نیز آموزش بر پایه ی تحقیق را ارائه می دهد. این یک تخصص وسیع است – وسعتی که شامل طیف گسترده ای از آسیب های روانی شدید است – و مشخصه آن جامعیت و نیز ادغام دانش و مهارت در داخل و خارج از روانشناسی است. دامنه روانشناسی بالینی شامل همه سنین و سیستم های متنوع است و باید توجه شود که حیطه وظایف روانشناسی بالینی با روانپزشکی متفاوت است.
با استفاده از علم روانشناسی، روانپزشکان (متخصص اعصاب و روان) و روانشناسان به معالجه اختلالات روانی و شناخت روان انسان ها مشغول اند. اين علم به جامعه کمک می‌کند و زندگی ما را بهبود می بخشد.
انواع خدمات روانشناسی
- خدمات روانشناسی فردی گروه بزرگسالان و نوجوانان
بخشی از این خدمات عبارتند از:
- ارائه خدمات روان‌درمانی فردی: درمان روانشناختی، تکنیک و مجموعه روش هایی برای درمان اختلالات روانی، هیجانی ، انواع اختلالات شخصیت، اعتیاد، ناهنجاریهای رفتاری و سازگاری، با استفاده از روش‌هایی است که به ظاهر با محوریت گفتگو می باشد اما در این فرایند گفتگو، بررسی و ارزیابی تخصصی و بسیار فنی در رابطه با محتوا و فرایند فکر، احساسات، عواطف، گفتار، رفتار و ... غیره، مراجع یا بیمار توسط روانشناس به شکلی بسیار دقیق انجام می گیرد.
- ارائه خدمات روان‌درمانی گروهي: روان درمانی گروهی یا گروه درمانی نوعی روان درمانی است که در آن یک یا چند درمانگر، گروه کوچکی از مراجعان را به صورت گروهی به طور همزمان درمان می‌کنند.
- خانواده درمانی: اصطلاحی کلی برای تعدادی از رویکردهای درمانی که به جای جدا کردن افرادی خاص برای درمان انفرادی همه خانواده را به عنوان یک کل در درمان شرکت می دهند. همچنين خانواده فرد بیمار باید مشاوره‌های لازم را جهت نحوه برخورد صحیح با بیمار و كمك به روند درمان و بهبودي وي دريافت كند، بنابراین انجام جلسات مشاوره برای خانواده‌ها ضروری است و به درمان بیماری سرعت می‌بخشد.
- زوج درمانی: زوج درمانی نوعی از روان درمانی است، که در آن یک درمانگر با تجربه بالینی با زوج‌ها کار می‌کند و کمک می‌کند تا هر دو فرد درگیر در روابط عاشقانه يا روابط زناشويي، در رابطه‌شان بینش کسب کنند، ناسازگاری را حل کنند و رضایت از رابطه را با استفاده از انواع مداخلات درمانی بهبود بخشند.
- درمان مشکلات جنسی و زناشويي: درمانگر جنسی تلاش می کند تا با رفع تعارضات درونی، موجبات پذیرش تمایلات جنسی برای خود فرد را فراهم کند . طبق نظر درمانگر، کژکاری های جنسی گروه ناهمگنی از اختلال ها هستند که مشخصه آن ها اختلال بالینی قابل توجهی در توانایی پاسخ جنسی یا تجربه لذت جنسی می باشد . طبق مطالعات انجام شده در زمینه مشکلات جنسی، فرد امکان دارد دچار چند مشکل جنسی به صورت همزمان باشد .
- اختلالات جنسی عبارت اند از : انزال دیررس، اختلال نعوظ، اختلال اوج لذت جنسی زنان، اختلال علاقه جنسی زنان، اختلال میل جنسی ضعیف مردان و انزال زودرس. مشکلات جنسی میتواند ناشی از مصرف مواد یا دارو نیز باشد. درمان اختلالات جنسی اثربخش هستند و نیازمند همکاری هر یک از زوجین می باشد.
- مدیریت استرس: به طیف وسیعی از تکنیک‌ها و روش‌های روان‌درمانی اشاره دارد که به هدف کنترل سطح استرس فردی و به خصوص استرس مزمن، و بهبود عملکرد روزانه فرد طراحی شده‌اند. در اینجا، عبارت استرس تنها به نوعی از استرس محدود است که عواقب منفی قابل ملاحظه‌ای دارد. استرس علائم فیزیکی و ذهنی بسیاری دارد که براساس فاکتورهای موقعیتی هر فرد متغیر است. این علائم می‌توانند از کاهش سلامتی جسمی تا افسردگی متغیر باشند. فرایند مدیریت استرس در دنیای مدرن امروز به عنوان یکی از کلیدهای ساختن زندگی شاد و موفق معرفی شده‌است. از آنجایی که زندگی امروز ما را دائماً با وظایف و رویدادهای مختلف به چالش می‌کشد، مدیریت استرس تعدادی از روش‌ها را برای مدیریت بر اضطراب و حفظ سلامتی عمومی ارائه می‌کند.
بسیاری از روش‌های عملی مدیریت استرس شناخته شده و در دسترس عموم قرار دارند، برخی از آنها توسط متخصصین سلامتی اعمال می‌شود و برخی دیگر توسط خود فرد باید به کار گرفته شوند. این‌ها روش‌هایی هستند که به فرد کمک می‌کنند تا سطح استرس را پایین بیاورد، در خود احساسات مثبت ایجاد کند و به‌طور کلی سلامت عمومی اش را ارتقاء دهد.
- انجام تست‌های روانشناسی و ارزیابی: ابزار اندازه‌گیری عینی برای ارزیابی یک خصوصیت یا مجموعه‌ای از خصوصیات مانند هوش، شخصیت، خلاقیت، استعداد یا علایق به کار می‌رود.
- مشاوره بزرگسالان با نيازهای ويژه
بزرگسال با نیازهای ویژه فردي است که علاوه بر ویژگی‌ها و نیازهای افراد عادی، ویژگی‌ها و نیازهای خاصی دارد. از نظر آموزشی، شناختی، هوشی، جسمی (حسی-حرکتی)، عاطفی و اجتماعی تفاوت قابل ملاحظه‌ای با افراد هم‌سن خود دارد. این تفاوت به حدی است، که برخورداری او از خدمات آموزشي و درماني مستلزم تغییراتی (متناسب با ویژگی‌های اين افراد) در برنامه‌ها، محتوا، روش‌ها، مواد و فضای آموزشی عادی و ارائه خدمات آموزشی و توان‌بخشی ویژه به آنهاست.
يادگيرندگان استثنايي يا افراد با نيازهاي ويژه به آموزش ويژه و خدمات مرتبط نياز دارند. يك فرد استثنايي يا داراي نياز ويژه از برخي جهات با ساير افراد جامعه متفاوت است؛ به بياني ساده‌تر چنين فردي ممكن است داراي مشكلات يا استعدادهاي خاص در تفكر، ديدن، شنيدن، حرف زدن، اجتماعي شدن، يا حركت كردن باشد.
این گروه ها شامل کودکان، سالمندان، افراد با ناتوانی های حسی- حرکتی، بیماران شدید روانپزشکی و کم توانی ذهنی، افراد دارای نیازهای ویژه پزشکی، مصرف کنندگان مواد، زندانیان، افرادی که تحت شرایط اجتماعی به حاشیه رانده شده اند (اقلیت ها)، افرادی که در طبقات پایین اقتصادی- اجتماعی قرار دارند و زنان باردار می باشند.
- روانشناسی كودک و نوجوان
كودكی دورانی است که نقشی تعیین کننده در زندگی فرد و آینده او بر جای می‌گذارد. برای اينكه کودک بتواند مراحل رشدی را با موفقيت و شادی سپری کند، لازم است از برنامه و تربیت هدفمندی برخوردار باشد. در واقع شخصیت فرد مانند بنایی ست که پایه‌های آن در کودکی شکل می‌گیرد به همین دلیل روانشناسی کودک از اهمیت بالایی برخوردار است. روانشناسی کودک، این امکان را برای والدین فراهم می‌کند تا نیازهای کودک خود را بشناسند، متناسب با سطح توانایی‌های شناختی کودک با او تعامل داشته باشند و به طور کلی بهترین شیوه فرزندپروری را به کار گیرند. به منظور تربيت بهتر کودک و کمک به رشد و بالندگی او در آینده راهنمایی‌های مشاوره روانشناسی کودک بسيار راهگشا و حیاتی است.
روانشناسی کودک به عنوان یکی از زیر مجموعه‌های روانشناسی رشد با هدف نگاه دقیق و علمی به کودک و نیازهای او و یافتن شیوه‌های صحیح پرورشی و آموزشی از اولین سالهای تاسیس روانشناسی, مورد توجه بوده است. در طول این سالها روانشناسان زیادی به مطالعه و تحقیق در مورد جنبه‌های مختلف رشد کودک پرداخته‌اند. موضوعات روانشناسی کودک شامل رشد حرکتی، پیشرفت شناختی، مهارت های زبانی، تغییرات اجتماعی و رشد احساسی می باشد.
- مشاوره كودک و خانواده
کودک درمانی یا مشاوره روانشناسی کودک و نوجوان مشابه مشاوره و درمان بزرگسالان است. در جلسات فضایی امن و همدلانه ایجاد می شود تا در افکار، رفتار و احساسات کودک تغییراتی ایجاد شود. درست مانند بزرگسالان، کودک نیز در جلسات حمایت عاطفی دریافت می کند و به حل تعارض، درک افکار و احساسات او و یافتن راهی برای مشکلات روزمره او پرداخته می شود. مشاوره کودک و نوجوان می تواند تنها با کودک یا همراه با یکی از والدین یا هر دو انجام شود. در جلسات، مشاور راهکارهایی را نیز برای تربیت صحیح کودک به والدین ارائه می دهد.
الگوهای تعامل و پویایی خانواده کلید حل مسئله در مشاوره کودک و نوجوان است. از طریق فعالیت ها، کودک و خانواده اش به طور موثرتری با هم ارتباط برقرار می کنند. در این روش از بازی، هنر و گفتگو برای درمان در کنار خانواده استفاده می شود. درمانگر باید خانواده را در جریان جلسات قرار دهد و از پیشرفت فرزندشان باخبر کند. به علاوه، نحوه ارتباط صحیح با فرزندان، شیوه های صحیح فرزندپروری و رفتار با فرزند خارج از جلسات مشاوره باید به والدين آموزش داده شود.
- ارزيابی روانشناختی كودک
تشخیص بیماری های روانشناسی و اختلالات روانشناختی از اصلی ترین خدمات روانشناسي می باشد. قبل از اینكه كودك وارد جلسات مشاوره و روان درمانی شود، ابتدا مورد ارزیابی و تشخیص قرار گرفته و براساس مشكل شناسایی شده، برنامه مناسب درمان و به اصطلاح پروتکل درمانی در اختیار فرد قرار می گیرد و مشخص می شود كه براساس نیاز كودك، وی به چه نوع درمان (روان درمانی، نوروفیدبك، آموزش و …) نیاز دارد. ارزیابی و تشخیص زود هنگام بخصوص در کودکی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. جلوگیری از پیشرفت اختلال یکی از رسالت های روانشناسان است كه این امر تنها با تشخیص به موقع امکان پذیر است.
- مشاوره نوجوان و دوران بلوغ
روانشناسی نوجوان حوزه‌ای از روانشناسي بالینی است. روانشناسان حیطه نوجوان عموما به کودکان بین 12 تا 18 سال ارائه خدمت می‌کنند، اما در بعضی موارد کودکانی با سن کمتر یا افرادی پس از دوره نوجوانی را نیز مورد معالجه قرار می‌دهند. این شاخه خاص، برشکل گیری ذهنیت و رفتار کودکان از زمان تولد تا نوجوانی تمرکز دارد. روانشناسی کودک و نوجوان به رشد روانی، عاطفی و اجتماعی آنها رسیدگی می‌کند. نوجوانی دوران حساسی است که با تغییرات و چالش‌های بسیار زیادی همراه بوده و نیازمند دقت و توجه بسیار ویژه است چرا که این دوران نقش بسیار مهمی در شکل گیری شخصیت فرد دارد. روانشناسی نوجوان به والدین کمک می کند تا مشکلات و تغییرات دوره نوجوانی و بلوغ را بشناسند و بدانند که با این تغییرات چگونه برخورد کنند. به طور کلی روانشناسی نوجوان این امکان را برای والدین فراهم می‌کند تا سبک های فرزندپروری و شیوه های ارتباطی را در برخورد با نوجوان خود به کار بگیرند. کمک گرفتن از روانشناسی نوجوان در حل بحران های دوره نوجوانی و بلوغ بسیار پر اهمیت و راه گشاست.
- فرزندپروری
- اصطلاح فرزندپروري از ريشه پريو (pario) به معني "زندگي بخش" گرفته شده است. منظور از شيوه‌هاي فرزندپروري، روش‌هايي است که والدين براي تربيت فرزندان خود به‌کار مي‌گيرند و بيانگر نگرش‌هايي است که آنها نسبت به فرزندان خود دارند و همچنين شامل معيارها و قوانيني است که براي فرزندان خويش وضع مي کنند. ولي بايد پذيرفت که رفتارهاي فرزندپروري به واسطه فرهنگ، نژاد و گروه‌هاي اقتصادي تغيير مي‌کند.
شيوه‌هاي فرزندپروري شامل دو معيار عمده هستند:
کنترل و محبت والدين
کنترل والدين آن دسته از رفتارهاي والدين را شامل مي‌شود که در خدمت جامعه پذيري (فرايند انتقال ارزش‌هاي اجتماعي از والدين به فرزندان) کودک قرار دارد، اين امر به صورت توانايي والدين دراعمال رهنمود، ثبات، توانايي تحمل رفتارهاي نامطلوب (براي مثال فرياد کشيدن، بهانه‌جويي، گريه و ...) و استفاده از مشوق‌ها و تقويت‌ها، نمود دارد.
محبت نيز شامل صميميت، علاقه، مهرباني و عاطفه والدين مي‌باشد.
کلینیک آنلاین و کلینیک های حضوری توامید، بستر مناسبی را برای ارائه خدمات تخصصی مشاوره فراهم آورده است.